ثةيظ*

هوشياري سياسي و كولتووري داواي ليَبوردن كردن
يان رواندني درةختي ديموكراتيةت لة زةويةكي ثرِ لة توَوي ديكتاتوَريةتدا

نووسيني : ظينوَس فايةق

   

venusfaiq@yahoo.co.uk

(politic ثوَليتيك) لة فةرهةنطي زماندا بة ماناي زيرةكي ، ثةي بردن بة دةرئةنجامي رووداوةكان و بة ماناي سياسةت ديَت ، politician بةماناي سياسةتمةداري وردبيين و وريا كة تواناي ثيَشبيني هةبيَت .. لة ئةوروثا طةليَ خولي جوَراوجوَري تايبةت و طشتي هةن بوَ ئامادةكردني كادير و ئةندامي حيزبة سياسيةكان ، بة ثيَضةوانةي ولاَتاني روَذهةلاَت كة ئادةميزاد لة دايك دةبيَت ، دةبيَت بة بوَماوة سياسي بيَت ، يان هةروا ئاسان ثروَذة سياسيةكان لة دايك دةبن بيَ ئةوةي بزانين بوَ؟ ضوَن ؟ و كةي؟ .. ثوَليتيك ثروَسةيةكي ئالَوزة ، لةو دةظةرةي لاي ئيَمة ماناكةي بةستراوةتةوة بة هةموو ماناكاني بةرطري و دةمارطيري و سةركوتكردن و توَقاندن و ئةو دروشمانةي دةوتريَنةوة و جيَبةجيَ نابن ، ضونكة بنةماكةي لة رةطةوة لة زةويةكي ثرِ لة توَوي ديكتاتوَريةت ضةقيَنراوة ، لةبةر ئةوة دةلَيَم دةبوو زةويةكة لة رةطةوة هةلَتةكيَنريَت و لة توَوي ديكتاتوَريةت ثاكريَتةوة ئينجا توَوي ديموكراتيةت برِويَنين.

كةضي لة ئةوروثا سياسةت ثروَسةيةكة ثةيوةستة بة هوشياريةوة ، ثيَويستي بةوة نية توَ ثشتاوثشت سياسةتت بوَ مابيَتةوة وةك ميراتي بوَ ئةوةي لةسةر كورسي دةسةلاَت دانيشيت ، لةبةر ئةوةي هوَشياري سياسي كة لة عةقلَةكاندا هةية دركيان بةوة كردووة كة بوون بة سياسي ثروَسةيةكة ويست و ئارةزوويةكي شةفافي لةثشتةوةية و لةناو كوَمةلَطادا كوَبوَتةوة!! خوَ ئةطةر هوشياري سياسيش نةبوو ئةوا ئاشنانين بة زوَر لة كورلتوور وةك كولتووري داواي ليَبوردن (ثقافة الإعتذار) كة طرنطترين بنةماكاني متمانية لة نيَوان دةسةلاَتي سياسي و ميللةتدا ، كة ميللةتاني ئةو دةظةري ئيَمة هيَشتا يان دركيان ثيَنةكردووة يان باورِيان ثيَي نية..

سالَي 2002 ثيَش ئةوةي (ثيتةر بالَكيَنيندة)ي سةرةك وةزيراني ئيَستاي هوَلَةندي كابينة حكوميةكةي ثيَكبهيَنيَت ، (ظيم كوَك)ي سةرةك وةزراني ئةوساي ثيَش ئةو ، بةماوةيةكي كورت هاتة سةر شاشةي تةلةفزيوَن و بة رةسمي داواي ليَبوردني لة هةموو ميللةتي (سيربرينيضكا) كرد ، لةبةر ئةوةي لةو سالاَنةي هيَزةكاني هوَلَةندا كة بةشيَك بوون لة هيَزةكاني نةتةوة يةكطرتووةكان لةو ناوضةيةدا ، ئةو كاتة تاوان و كوشتن و كوشتاريَكي بيَ سنوور روو ئةدات لة سيربرينيضكا و ئةو هيَزانة بة ثيَي ثيَويست بة ئةرك و ليَثرسراويَتي خوَيان هةلَنةستاون بوَ ريَطةطرتن لةو كارةساتة بوَ ئةوةي روونةدات ، ئيدي ئةوة بوو كوَميسيوَنيَكي تايبةت ثيَكهيَنرا لةناو ثةرلةماني هوَلَةندي كة ثيَي دةوتريَت (ئةنكيَتة كوَميسي) كة بةرزترين دةسةلاَتة لةناو ثةرلةماندا ، ئةو كوَميتةية برِياري دا كةوا ئةو هيَزانة لةكاتي دةستبةكاربووني حكومةتةكةي (ظيم كوَك)دا ئةو هةلَةيةي كردووة و ثيَويستة يةكةم: (ظيم كوَك) وةك سةرةك وةزيراني ولاَتي هوَلَةندا داواي ليَبوردن بهيَنيَتةوة بوَ ميللةتي (سيربرينيضكا) و دووةم: حكومةتةي بكةويَت و نةميَنيَت ، ئةوةبوو لةبةر ئةوةي خوَي لة خوَيدا كوَتايي ماوةي حكومةتةكةي بوو ، هةر خوَي لة خوَيدا هةلَوةشايةوة و (ظيم كوَك) بةسةربةرزيةوة دةستي لةكار كيَشايةوة..

ئةمة خوَي لة خوَيدا بةشيَكة لة هوشياري سياسي ئةو ميللةتة و تيَطةيشتنيان لة هةموو بنةماكاني ثروَسةي ديموكراتيةت كة بانطةشةي بوَ دةكةن و بةرجةستةي دةكةن ، بةلاَم لة ولاَتاني روَذهةلات ضونكة هيَشتا كولتووري شةرِةنطيَزي و توندوتيذي زالَة بةسةر عةقلَةكاندا ، هيض كات نابينيت سياسةتمةداريَك ئةطةر هةلَةيةك بكات و لة خوَيدا راببينيَت داواي ليَبوردن لة زةرةرمةندةكان بكات ، ئيَمة داوا لة بةعسيةكان و لة خودي سةددام دةكةين بة جةختةوة -و ئةوةش مافي خوَمانة- داواي ليَبوردن بهيَننةوة لةو كارةسات و تاوانانةي بةسةر كورديان هيَناوة ، ئةي خوَشمان لةناو خوَماندا ئةو هةلاَنةي كردوومانن نابيَت داواي ليَبوردن بهيَنينةوة؟ ، تا بيسةلميَنين ئيَمة هوشياري سياسيمان بةرزبوَتةوة و كاملَ بووة؟

هةر سالَي 2002 كة (بالَكيَنيندة) حكومةتةكةي ثيَكهيَنا دواي ئةوةي حيزبةكةي زوَرينةي دةنطي هوَلَةنديةكاني بةدةستهيَنا ، دواي شةش مانط هاتة سةر تةلةفزيوَن و بوَ خوَي داواي كرد هةلَبذاردنةكة دووبارة بكريَتةوة لةبةر ئةوةي ضةند هةلَةيةيك روويداوة و ئةوان ئةيانةويَت ضارةسةري بكةن لةرِيَي دووبارةكردنةوةي ثروَسةي دةنطدانةكةوة ، و مةسةلةكة دةخةنة دةست هوَلَةنديةكان برِيار بدةن ، ئةوةبوو جاريَكي تر هوَلَةنديةكان بة حةماسيَكي زياترةوة بةرةو سنوقةكاني دةنطدان بةرِيَ كةوتنةوة و هةر (بالَكيَنيندة) زوَرينةي دةنطةكاني بةدةستهيَنا و كابينة تازةكةي دروست كردةوة و ثوَستي سةرةك وةزيراني وةرطرتةوة..

ئةمانة هةموو وانةي بةسوودن بوَ ئيَمةي تازة ثياكةوتوو لةطةلَ ئةزمووني ديموكراتيةتدا ، لة هةمووشي طرنطتر بةخوَداضوونةوة و سةرلةنويَ دارِشتنةوةي مةفاهيمةكان بةثيَي بةها و ثيَوانة و ثرينسيثي نويَ و بةردةوام (ئاثديت) كردنةوة واتا تازة كردنةوةي ئةو بةها و ثيَوانانة بة ثيَي روَحي سةردةم و لةطةلَ ثيَشكةوتني دونيادا..

--------------------------

* ثةيظ ناوي طوَشةيةكي تايبةتي نووسةرة ، هةفتانة لة روَذنامةي (ثةيامي كورد) بة زاراوةي وسَراني تيا دةنووسيَت ، روَذنامةكة لة ئةلَمانيا بة سيَ زاراوةي كوردي كرمانجي ذوورو ، سوَراني باشوور و زازاكي ضاث دةبيَت و لة ئةوروثا و كوردستاني باكوور و باشوور بلاَو دةبيَتةوة..