ضيمان تؤو كرد و ضيمان دورييةوة؟

   

قادر نادر

14-10-2005

 

هةفتةيةك لةمةوبةر لة ضاو ثصكةوتيَكي مشعان جبووري دا , لةكةنالي عةرةبية ي ئاسماني وتي:  وارصك كةوتووينةلة دةستووردا بنووسرصت عصراق بةشصكة لةنةتةوةي عةرةب , كورديش بةشصكةلة نةتةوةي كوردستان, لة دلَي خؤمدا  وتم  بةخوا ديسان مة شعان بةقسة خؤش و شيرنةكاني دةيةوصت هةندئك ثارة  لةسةركردةكاني كورد بةرداتةوة , وةكو ضؤن لةضةند سالي رابردوودالةبةرنامةيةكي كةنالي ئةلجزيرةدا, دا واي دةولةتي كوردي كرد,تا هةندص ثارةو كورسييةكي لةكؤنطرةي لةندةن بةهةرةشةي ثارتي مسؤطةر كرد  , دواي رووخاني سةداميش ,داواي دةركردني هصزي ثصشمةرطةي لةمووسل كرد ,ئةمةش هةمان ياريية. بةلام كاتصك ئاخافتنةكاني سةرؤكي ثةرلةماني كوردستان كاك عدنان موفتيم خوصندةوة زانيم نة مانشصتةكةي من بؤ ئةم نووسينة مةتةلَة نة قسةكةي ئةم جارةي مشعان درؤية.فةرموون بزانيين ضي دةلَيَت :

 (به‌رِێز سه‌رۆكی په‌رله‌مان گوتی " له‌ رِاستیدا عه‌ره‌بی سوننه‌ ده‌یانویست بنووسرێت كه‌ عێراق به‌شێكه‌ له‌ نه‌ته‌وه‌ی عه‌ره‌ب، ئه‌مه‌ش له‌ لایه‌ن ئێمه‌وه‌ رِه‌تكرایه‌وه‌ دواتر پێشنیاری ئه‌وه‌یان كرد ئه‌وه‌ش بنووسرێت كه‌ گه‌لی كوردیش به‌شێكه‌ له‌ نه‌ته‌وه‌ی كورد، ئێمه‌ ئه‌وه‌شمان رِه‌تكرده‌وه‌ گوتمان ئه‌ی ئه‌رزه‌كه‌ ئه‌گه‌ر بنووسرێت نه‌ته‌وه‌ی كورد؟ .
دواتر گوتیان ده‌نووسین نه‌ته‌وه‌ی كوردستان به‌ واتای گه‌لی كورد ستان به‌شێكه‌ له‌ نه‌ته‌وه‌ی كورد ، گوتمان نه‌خێر ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كێشه‌مان بۆ دروست بكه‌ن و دراوسێكان له‌ دژی ئه‌م ده‌ستووره‌ ر
ِاوه‌ستن .
له‌م قۆناغه‌دا ئه‌گه‌رچی ر
ِه‌نگه‌ بۆ ئێمه‌ وه‌ك شتێكی عاتفی سه‌ركه‌وتنێكی گه‌وره‌ بێت بۆ كوردستان ، به‌لاَم ئایا ئه‌وه‌ واقیعییه‌تی تێدایه‌ ؟ یان ده‌یانه‌وێت خزمه‌تی گه‌لی كوردی پێ بكه‌ن ؟ ئێمه‌ پێمان وابوو كه‌ هیچ یه‌ك له‌مانه‌ نییه‌ و ئه‌مه‌ له‌ به‌رژه‌وه‌ندی كورددا نییه‌.

http://www.peyamner.com/article.php?id=24578&lang=kurdish

 

ئةم داوايةي سونةكان ,راستة لةمالثةرصكي كوردي , لةرؤذي 13 مانطدا , كةرؤذي بصبةختيية نووسراوة ,بةلام قسةيةكي ثيرؤزو طران بةهاية .

من لة 15سالي تةمةنمةوة كاتصك ثةرتووكة مصذوويةكاني طةلي كوردستانم  خوصندةوة, ئةو بيرةم لا طةلالَة بوو ,  عصراق بةشصكة لةنةتةوةي عةرةب ,طةلي كوردستانيش , طةلصكي كؤلؤنيالكراوة , لةلايةن هةر4 داطيركةرةكةيةوة ,هةربؤيةش  تاكو نةلصن قادرضوارثارضة كةس نامناسصت.

ئةو ثصشنيازةي سونة عةرةبةكان بؤ مادةي 3 دةستووري(هةميشةيية) 4 مانطةييةكةي  عصراق,قسةيةكي مصذوويي و هةقة,بةلام جصبةجص نةكرا ,من بؤخؤم بةتصبينيةوة لةمةودوا بروام بةو ثةندة كورديية دةبصت كة دةلَصت(كة وتت هةق ئاو رادةوةستص).

 

سالي 1918 , دواي تصك شكاني ئيمثراتؤريةتي عوسماني ,  كة زؤرينةي كوردستاني كةوتبووة ذصر دةسةلاتي, شصخ مةحموودي نةمرئةو هةلةي قؤزتةوة , برياري حكومةتصكي كوردستاني لة بةشصكي بضووكي باشووري كوردستاني دا. ئةوكات هصشتا دةولةتي عصراق وةكوو دةولةت لةمصذوودا ناوي نةبوو,ثرؤذةي يةكةمي بةريتانييةكان ,  دروستكردني دةولةتصك بوو ناويان لص نا عصراق,لةبري هصناني ضيمةنتؤو بلؤك,سةرةتا ويلايةتي بةسراو بةغدا دروستكرا,دواي ململانصيةكي زؤر لةنصوان كوردو بةريتانيا وتوركيا ,  بؤ بةهصزكردني خانووةكة(دةولةتةكة ,سةبيان كردو ولايةتي مووسل(باشووري كوردستانيان)بةو عصراقةوة لكاند.

ئةم قسانةم 15سال لةمةو بةر لةثةرتوكصكي سةرؤك كؤماري نوئ ي عصراق دا خوصندؤتةوة,بةلام نازانم بؤ ئصستا لةشاري بةغدا لةبيري ضؤتةوة.

ئةوةي من بيزانم لةهةمووشةرو ململانصيةك ,  لايةك هةلَةيةو ئةوةي تر هةق خواز دةبصت,بةلام لةمادةي3 هةردوولا (نةتةوةي كوردوعةرةب)ناهةقيمان بةسةردا سةثا,دةزانن ناهةقييةكي وا كة بة كؤي ذمارةي كورد و عةرةبةوة 350 مليؤن مرؤظ دةبصت,مةطةر لة شيرن وفةرهاد,يان خةلكي ئةنفا لكراوي طةرمياني بصكةس كرابصت,كة هصزصك ثارتصك نةبصت ئصسك و ثرووسكةكانيان

وة ك براو ضارةنووسازةكانييان,(بارزانيةكان) بصنصتةوة ناوضةكاني خؤيان.

بةرثرساني كورد بةتايبةتي ئةوانةي كليلةكاني كصشةي كورديان لة ملكردوة و بةكةسي تر ئةو ملوانكةية رةوا نابينن ,نووسيني ئةوةي طةلي كورد لةباشوور بةشصكة لةنيشتماني دايك,لةم قؤناغةدا نة ئةمةريكا, نة نةتةوة يةكطرتووةكان دذي دةبصت,بة كارصكي عاتفي بزانن  ؟دةبصت ئصمة نيو مليؤن شةهيدو و 182 هةزار ئةنفال وتةخت كردني 5هةزار طوندوو %40 تةعريبي باشووري كوردستانمان  بؤضي دابصت لة 80 سالي رابردوودا؟؟ .

خوصنةران , من و هةباسي برام , زؤرجار لةطةل شةهيدي باوكم,  شةواني سارد و زستاني ديبةطةمان بةطفتوطؤي سياسي بةسةر دةبرد,باوكم بةهؤي ئةوة ي رةنجدةرو جوتيارصك بوو ,  وةك منو برا طةورةكةي ترم نةبوو, هةر زوو بروامان ثص دةهصنا, كةهةموو شصوة حكومةتةكاني عصراقي داطيركةر ضييان بؤ كورد نةكردووة, تةنيا قسةي شيرين ودواتر طورزوةشان بووينة.

 هةردووكمان بةهؤي ئةوةي بروامان بةماركسيزم هةبوو,لة بةرامبةر سةركردة كوردةكان بروامان بةياساي نةفي نةفيشي هةبوو,بؤية كاتصك نةيدةتواني قةناعةتمان ثص بهصنصت , كةمصك توورة دةبوو , دةيووت بةس ثصم نالصن ئصوة كوري كصن ؟نة بة مةليك فةيسةل نة بةعةبدولكةريم قاسم نة بة مةلا مستةفا نةبة مام جةلال )رازي نين ؟ 

بةرصزان بةسةري مادةي 58 كة ثيرؤزترين و سةركةوتوترين ديبلؤماسيةتي سةركردايةتي كوردة, ,دواي رووخاني سةدامةوةو بة 2حكومةتي عصراقي نوئ يةك دصري جص بةجص نةكراوة .

, سةرهةلداني دوو دةستوورة(سةفةري و هةميشةية 4 مانطييةكة)  ئةطةرمادةي 3 لةبري ئةوةي ئاوا نووسراوة (عصراق ئةندام و دامةزرصنةري كؤمكاري عةربيية,ثا بةندي ميساقةكةيةتي و بةشصكة لةدونياي ئيسلامي )و بنوسراية (عصراق بةشصكة لةنةتةوةي عةرةب و طةلي كورديش  لةم بةشة بةشصكة لةكوردستان)بص دوو دلي وازم لةبةرةي ئؤثؤزسيؤني دةهصنا.

بةلام دة هةندة ,  كوردسات, (بةلئ بؤ دةستوور) بيخاتة سةري سةرةوةي كةنالةكةيانةوة, بمصنصتةوة و تصبثةرصت بة بةرنامةي طورج و طؤلي مندالا ن ,تادةطاتة هةوالةكاني كؤتايي وئاخافتنةكاني بؤش لةنصو كؤشكي سثي.

كوردستان تصظيش قةردي 15سالةي راطةياندني ثارتي بةرامبةر بة ناسيني كصشةي ئةنفال بداتةوة , يةكةم كاري هةر ضوار كابينةي حكومةتةكةي لةبةرامبةر ئةنفال ,بةهصنانةوةي تةرمي بارزانية كان دةست ثص بكات ,هةزار ئةوةندةش ئةو قسة ناسياسيانةي جةلال جةوهةر بةرثرسي مةلبةندي 2 يةكصتي  بيكات(ئةوةي دةنط نةدات بة بةلئ خائينةو بةشصوةك لةشصوةكان لة خزمةتي بةعسي و تيرؤريستةكانة),مةلابةختياريش بةدذة ديموكراسي دةنطدةراني نةخصر باس بكات ,  د بةرهةميش سةد ئةوةندة  جؤت بةرةو مةرة بذمصرصت. من دذي ئةم دةستوورةم ,تاكو مادةي 3 بةقسةي مشعان و متةلط و دلصمي #نةكةن, من بروام بةسةرةتاي ئةو  سروودة دةمصنصت كةدةلصت

 رئ ي خةباتمان ضةندة سةخت ودووربصت  

با ضوار دةورمان كلثةي ئاطربصت ..........

#3 نوصنةري نةتةوةيي عةرةي سونةن